Βενετία Κουσία (Συμβούλιο Ανταγωνιστικότητας): Δεν είναι απλώς σωστό ή δίκαιο οι περισσότερες γυναίκες στη διοίκηση. Είναι και πιο αποδοτικό.

Συνέντευξη στην Δρ Βενετία Κουσία, Γενική Διευθύντρια του Συμβουλίου Ανταγωνιστικότητας, από τη Μαρίνα Πρωτονοταρίου.

 

Πώς μπορεί να κερδίσει η χώρα το στοίχημα της ανάπτυξης, της αύξησης της αποδοτικότητας και της ανταγωνιστικότητας; Χρειάζεται αλλαγή παραγωγικού μοντέλου ή τι πρέπει να αλλάξει;

Η Βενετία Κουσία, Γενική Διευθύντρια του Συμβουλίου Ανταγωνιστικότητας, μας μιλάει για αυτές τις αλλαγές, που πρέπει να υιοθετήσουμε για να ανταποκριθούμε στις προκλήσεις της επόμενης ημέρας, που είναι ήδη εδώ.

Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, “Η μεγαλύτερη πρόκληση για όλους εμάς είναι να μάθουμε να κάνουμε τα πράγματα αλλιώς πρώτοι εμείς”. Επίσης σημειώνει, “η κουλτούρα τρώει την στρατηγική για πρωινό. Οπότε αυτό που πρέπει να αλλάξει είναι η κουλτούρα. Δηλαδή ο τρόπος που κοιτάς τα πράγματα.  Δεν μπορούμε να συνεχίζουμε να μιλάμε ακόμη για παραγωγικό μοντέλο στην εποχή που όλα αλλάζουν ραγδαία.  Αλλαγή αντίληψης απέναντι στην αλλαγή και το ρίσκο καθώς και συνεργασίες με μεγάλη εξωστρέφεια.

Η επόμενη μέρα απαιτεί δομές και διαδικασίες που θα ευνοούν και θα εξασφαλίζουν την αμερόληπτη πρόσβαση στις ευκαιρίες. Η επόμενη μέρα είναι εδώ. Η πανδημία την έφερε νωρίτερα από όσο αναμέναμε”.

Ποιος είναι ο ρόλος του Συμβουλίου Ανταγωνιστικότητας ποιοι είναι οι στόχοι σας από αυτή τη θέση.

Το όραμα των  14 ιδρυτικών μελών είναι το Συμβούλιο της Ανταγωνιστικότητας της Ελλάδας να κεφαλαιοποιήσει τις γνώσεις των κορυφαίων επιχειρήσεων στην χώρα μας, μαζί με τα εργαλεία διεθνών οργανισμών, και να συμβάλλει με κάθε πρωτοβουλία η οικονομία μας να γίνεται ολοένα και πιο ανταγωνιστική δηλαδή πιο παραγωγική με ίσες ευκαιρίες, ουσιαστική κοινωνική συνοχή και μεγαλύτερη ανθεκτικότητα στις κρίσεις.

Κατά συνέπεια ως Γενική Διευθύντρια δεσμεύομαι για την συστηματική αναζήτηση,  προετοιμασία και υποβολή προτάσεων που εστιάζουν σε εφαρμόσιμες λύσεις με σκοπό την αντιμετώπιση συγκεκριμένων προβλημάτων σε τομείς που έχουν προτεραιοποιηθεί, προκειμένου τόσο οι επιχειρήσεις όσο και η χώρα να απελευθερώσουν το δυναμικό τους.

Μπορούν να λυθούν τα χρόνια προβλήματα που δημιουργούν αγκυλώσεις στην ελληνική οικονομία (ενεργειακό κόστος, κόστος εισφορών) ή είμαστε σε ένα φαύλο κύκλο.

Πιστεύω στην άοκνη προσπάθεια για δράσεις μέσα από συνεργασίες και διάλογο.

Φυσικά έχουμε χάσει πολλές δεκαετίες χωρίς να αξιοποιήσουμε τις ευκαιρίες που μας δόθηκαν είτε ως κομμάτι της Ευρωπαϊκής οικογένειας, είτε στα πλαίσια ιστορικών συγκυριών. Στα επείγοντα ζητούμενα είναι η βελτίωση της αποτελεσματικότητας της αγοράς εργασίας και του δημόσιου τομέα, καθώς και του φορολογικού συστήματος με διεύρυνση της φορολογικής βάσης.

Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια έχουν αλλάξει πολλά και γίνονται σημαντικές μεταρρυθμίσεις αλλά απαιτείται διαρκής παρακολούθηση, αξιολόγηση και διόρθωση στην πορεία. Σε κάθε περίπτωση ποτέ δεν είναι αργά να δημιουργήσουμε περισσότερα παραδείγματα και ιστορίες που θα ξετυλίγουν έναν ενάρετο κύκλο.  Η κυβέρνηση με την αποτελεσματικότητα και την σοβαρότητα που έχει επιδείξει σε πρωτόγνωρες κρίσεις έδειξε ότι όντως μπορούμε να αλλάξουμε ως χώρα.

Πολλοί μιλάνε για αλλαγή παραγωγικού μοντέλου. Εσείς τί πιστεύετε ότι πρέπει να αλλάξει;

Η κουλτούρα τρώει την στρατηγική για πρωινό. Οπότε αυτό που πρέπει να αλλάξει είναι η κουλτούρα. Δηλαδή ο τρόπος που κοιτάς τα πράγματα.  Δεν μπορούμε να συνεχίζουμε να μιλάμε ακόμη για παραγωγικό μοντέλο στην εποχή που όλα αλλάζουν ραγδαία.  Αλλαγή αντίληψης απέναντι στην αλλαγή και το ρίσκο καθώς και συνεργασίες με μεγάλη εξωστρέφεια είναι πλέον εκ των ων ουκ άνευ.

Το επίπεδο της εκπαίδευσης σήμερα αρκεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες των πολιτών του αύριο και της οικονομίας; Τι πιστεύετε ότι θα μπορούσε να αλλάξει;

Αν ξεκινήσουμε από μία αντίληψη ότι όσο ζω μαθαίνω τότε θα καταλάβουμε ότι δεν αρκεί να μαζεύουμε πτυχία και πιστοποιητικά μέχρι να προσληφθούμε.

Η σωστή στάση είναι να μαθαίνουμε συνεχώς, ώστε να παραμένουμε συνεχώς ανταγωνιστικοί και χρήσιμοι πρώτα από όλα για εμάς τους ίδιους. Η απασχόληση πρέπει να είναι επιλογή μας και όχι καταναγκαστική απλώς και μόνο επειδή έτυχε ή δεν έβρισκα κάτι καλύτερο ή απλώς ήθελα να «χωθώ» κάπου για να έχω έναν σίγουρο μισθό.  Σε αυτό το πλαίσιο, η εκπαίδευση πρέπει να μας προετοιμάζει εφοδιάζοντάς μας με αξίες, με γνώση, με τρόπο να ερευνούμε τα πράγματα, να μπορούμε να εκφραζόμαστε σωστά, να σκεφτόμαστε πριν πούμε την γνώμη μας, να μπορούμε να συνεργαζόμαστε αλλά και να ηγούμεθα, αλλά κυρίως να μπορούμε να ξεμαθαίνουμε αυτά που μάθαμε και να μπορούμε χωρίς ιδεοληψίες να μάθουμε καινούργια.

Το εκπαιδευτικό μας σύστημα θα πρέπει να απομακρυνθεί από την παπαγαλία που στερεί την δυνατότητα κριτικής σκέψης.  Δυστυχώς είμαστε στην 122^η θέση από 140 χώρες.  Αυτό  στερεί τη χώρα από τη δυνατότητα να χτίσει το ανθρώπινο δυναμικό που θα μπορεί να διαχειριστεί με επιτυχία τα προβλήματα που σήμερα ακόμη δεν γνωρίζουμε.

Η εκπαίδευση θα πρέπει να προετοιμάζει τα άτομα από την προσχολική ηλικία με όλα αυτά που απαιτούμε όταν αναφερόμαστε σε εργαζομένους ή πολίτες: ικανότητα κατανόησης κειμένου, γραπτής και προφορικής έκφρασης στη δική μας και σε άλλη μία γλώσσα, ικανότητα συνεργασίας σε ομάδες, καλλιέργεια κοινωνικής και ατομικής ευθύνης, ικανότητα να αντιλαμβάνεσαι αριθμητικές πράξεις, να έχεις ψηφιακές γνώσεις για να μπορείς να αξιοποιείς την τεχνολογία, κλπ.

Ποια είναι σήμερα η μεγαλύτερη πρόκληση για τις ελληνικές επιχειρήσεις για να αυξήσουν την ανταγωνιστικότητά τους;

Η μεγαλύτερη πρόκληση για όλους εμάς είναι να μάθουμε να κάνουμε τα πράγματα αλλιώς πρώτοι εμείς. Οι παγκόσμιες εκθέσεις μας υποδεικνύουν ορισμένα σημεία  που πρέπει να γίνουν διαφορετικά, σ έναν κόσμο που επαναπροσδιορίζεται διαρκώς.

Ας σεβαστούμε τα διεθνή πρότυπα και τις ελεγκτικές διαδικασίες περισσότερο, ας εμπιστευτούμε στις ελληνικές εταιρείες μας επαγγελματίες μάνατζερς, ας αποφασίσουμε να στελεχώσουμε σωστά τα Διοικητικά Συμβούλια άσχετα εάν είμαστε εισηγμένοι στο χρηματιστήριο, ας αποδεχτούμε την αξιολόγηση των υπεύθυνων επαγγελματικών φορέων και ας δεχτούμε να την εφαρμόσουμε, ας συμφιλιωθούμε με την ιδέα της διαφορετικότητας, ώστε να καταφέρουμε να σεβαστούμε όλα αυτά που δεν μας μοιάζουν και να ενσωματώσουμε διοικητικές πρακτικές που συμπληρώνουν τα κενά και χτίζουν γέφυρες.

Η επόμενη μέρα απαιτεί δομές και διαδικασίες που θα ευνοούν και θα εξασφαλίζουν την αμερόληπτη πρόσβαση στις ευκαιρίες. Η επόμενη μέρα είναι εδώ. Η πανδημία την έφερε νωρίτερα από όσο αναμέναμε.

Ας βρούμε το θάρρος να ρισκάρουμε και να απομακρυνθούμε από τα τοξικά σημεία του σημερινού μοντέλου ενθυμούμενοι ότι η φύση δεν αφήνει κενά.

Πόσο μεγάλη ζημιά μας έκανε η πανδημία; Πότε εκτιμάτε ότι θα έχουμε ξεπεράσει τα προβλήματα που δημιούργησε;

Πιστεύω ότι η πανδημία έπληξε λίγο πολύ όλους. Βέβαια τίποτε δεν θα μείνει ίδιο.  Για μένα η κυριότερη ζημιά που επηρεάζει παρόν και μέλλον θα είναι αν μείνουμε προσκολλημένοι στο παρελθόν και δεν επιδιορθώσουμε τις αδυναμίες. Τις αδυναμίες στον κλάδο της υγείας, χωρίς δίχτυ ασφαλείας για όσους χάνουν την εργασία τους, χωρίς πρόνοια για όσους είναι εγκλωβισμένοι σε επισφαλείς θέσεις εργασίας και μη τυπικά σχήματα, τους εργαζόμενους χαμηλής εξειδίκευσης, χωρίς τις δεξιότητες που ζητούν οι επιχειρήσεις που προσφέρουν ποιοτικές παραγωγικές θέσεις εργασίας.

Είναι σήμερα η Ελλάδα ελκυστικός επενδυτικός προορισμός; Εκτιμάτε ότι θα αυξηθούν οι επενδύσεις στη χώρα το επόμενο διάστημα;

Η πανδημία αποτελεί ιδανική ευκαιρία για να επανατοποθετηθούμε ως επενδυτικός προορισμός, διότι οι επενδυτές λόγω της αναταραχής στην εφοδιαστική αλυσίδα αναθεωρούν τα πλάνα τους ως προς τους γεωγραφικούς προορισμούς. Αλλά επειδή όλοι γίνονται πιο απαιτητικοί – ή επειδή ο ανταγωνισμός εντείνεται ολοένα – θα πρέπει να προσπαθήσουμε ιδιαίτερα με τους θεσμούς που αφορούν τις χρήσεις γης, την ιδιοκτησία, την ταχύτητα απονομής δικαιοσύνης, τα διοικητικά βάρη προς τις επιχειρήσεις, την πολυνομία, την ενίσχυση της ποιότητας των υποδομών, την βελτίωση της λειτουργίας στην αγορά εργασίας με ταυτόχρονο ξεκαθάρισμα των νόμων και περιορισμό των υπερβολικών απαγορεύσεων.

Οι ελληνικές επιχειρήσεις δίνουν στις γυναίκες τις ίδιες ευκαιρίες με τους άντρες; Δίνεται η ευκαιρία να συμμετέχουν σε ανώτερες θέσεις το ίδιο;

Οι ελληνικές επιχειρήσεις δεν είναι κάτι αόριστο.  Έχουν ιδιοκτήτη, γενικό διευθυντή, διοικητικό συμβούλιο και ανώτερα στελέχη.  Εξαρτάται λοιπόν από συγκεκριμένα άτομα.  Η αλήθεια είναι ότι θα ήθελα να έβλεπα κάποια πράγματα να έχουν αλλάξει ακόμη περισσότερο από την δεκαετία του 1970 και του 1980.

Φυσικά και έχουν γίνει βήματα αλλά η κρίσιμη μάζα δεν έχει την κουλτούρα όχι μόνο να δέχεται (που είναι το πρώτο στάδιο) αλλά να μπορεί και να διαχειριστεί την διαφορετικότητα.  Και διαφορετικό στυλ εργασίας και διοίκησης δεν φέρνουν μόνο οι γυναίκες μέσα σε μία επιχείρηση.  Στις πολυεθνικές βρίσκεις μεγαλύτερη βοήθεια γιατί έχουν καταλάβει ότι δεν είναι απλώς σωστό ή δίκαιο να έχουμε περισσότερες γυναίκες στη διοίκηση.  Είναι και πιο αποδοτικό.  Πιστεύω ότι οι ηλικιακές διακρίσεις είναι ακόμη μεγαλύτερες από τις διακρίσεις με βάση το φύλο.

Πιστεύετε ότι οι γυναίκες έχουν περισσότερα εσωτερικά ή εξωτερικά εμπόδια στο να ανέλθουν ιεραρχικά;

Θεωρώ ότι και οι ίδιες οι γυναίκες εμφανίζουν μία απροθυμία προς την ανάληψη ευθυνών και ανώτερων θέσεων, διότι δεν υπάρχει ένα οικοσύστημα που να τις ενθαρρύνει και να τις βοηθά όταν βρίσκονται στα πρώτα και μεσαία σκαλοπάτια της ιεραρχίας. Αλλάζει σιγά-σιγά αυτό γιατί κάποια ζευγάρια αποτελούνται από πιο υποστηρικτικούς άνδρες. Χρειάζεται όμως και η ουσιαστική συμμετοχή της πολιτείας. Λυπάμαι αλλά πιστεύω πως έχουμε πολλά χρόνια μπροστά μας μέχρι να  γίνουμε μία κοινωνία ίσων ευκαιριών.

Προτείνω προς τις γυναίκες που βρίσκονται ήδη σε υψηλά επίπεδα ιεραρχίας να βοηθούν συστηματικά και πραγματικά, και όχι προσχηματικά ούτε τυχαία, τόσο τις νεότερες γυναίκες όσο και τους νεότερους άνδρες. Θα ανακαλύψουν πολλαπλά οφέλη από αυτήν την αλληλεπίδραση.   Κυρίως πρέπει να τους διευκολύνουν  να αντιληφθούν πώς να ζήσουν μια ζωή γεμάτη με στιγμές που τους οδηγούν προς την πληρότητα και όχι με στιγμές που τους αγχώνουν ή τους θυμώνουν και τους αφήνουν απλά προβεβλημένους και αναγνωρίσιμους αλλά στην ουσία άδειους.

Πιστεύετε ότι ισχύει αυτό που λέγεται ότι απαιτείται να κάνουν πολύ περισσότερο κόπο από ότι το αντίθετο φύλο για να κερδίσουν την αναγνώριση;

Όπως και τα δεύτερα παιδιά σε μία οικογένεια πρέπει να καταβάλουν μεγαλύτερο κόπο για να αποσπάσουν την προσοχή των γονιών από το πρωτότοκο, έτσι και οι γυναίκες επί χρόνια προσπαθούν να είναι εξ ίσου καλές ή καλύτερες για να αναγνωριστούν. Ναι ισχύει!

Αλλά όχι για όλες. Εξαρτάται και από πού ξεκινάει κανείς καθώς και από το επίπεδο αυτο-εκτίμησής του. Σε όλα αυτά χρειάζεται αυτογνωσία για να ξέρεις τι πραγματικά θέλεις εσύ και όχι το περιβάλλον σου και ισχυρή θέληση να το επιδιώξεις. Και φυσικά άνδρες ή γυναίκες οφείλουν να μην ξεχνάνε ότι όλα έχουν ένα τίμημα, το οποίο πρέπει να είσαι προετοιμασμένος  να πληρώσεις. Ίσως είναι καιρός να αντιληφθούμε ότι αν σταματήσουμε να αντιγράφουμε τις ανδρικές συμπεριφορές και τα αντίστοιχα μοντέλα ηγεσίας θα πετύχουμε περισσότερο.