2020: Περισσότερη Ανταγωνιστικότητα – Λιγότερες Ανισότητες

2020: Περισσότερη Ανταγωνιστικότητα – Λγότερες Ανισότητες

Tις τελευταίες δεκαετίες η ανισότητα έχει απασχολήσει αρκετά το δημόσιο διάλογο σε όλο τον κόσμο.  Κι αυτό γιατί από τη δεκαετία του 1970 στις περισσότερες ανεπτυγμένες οικονομίες η οικονομική μεγέθυνση απομακρύνθηκε από την κοινή ευημερία και από τις αρχές του 21ου αιώνα παρεξέκλινε ακόμη περισσότερο.  Κατά ένα παρόμοιο τρόπο, στις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες, παρόλο που κάποια εκατομμύρια ανθρώπων απομακρύνθηκαν από την ακραία φτώχεια και το χάσμα που υπήρχε με τις ανεπτυγμένες οικονομίες μειώθηκε, η οικονομική μεγέθυνση συνοδεύτηκε από μία σημαντική αύξηση των ανισοτήτων.

Η παγκοσμιοποίηση και η τεχνολογία ενοχοποιήθηκαν πολύ για αυτές τις αλλαγές.  Η μεν παγκοσμιοποίηση κατηγορήθηκε γιατί αύξησε τις ανισότητες ανάμεσα στις χώρες μεταφέροντας τις δουλειές χαμηλών προσόντων σε τομείς υψηλής παραγωγικότητας από τις αναπτυγμένες οικονομίες προς τις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες. Από την άλλη μεριά, η τεχνολογία μείωσε τη ζήτηση εργαζόμενων με χαμηλά προσόντα αμοίβοντας – καμμιά φορά δυσανάλογα – εκείνους με τα υψηλά προσόντα.   Υπάρχουν βέβαια κι άλλες αιτίες, όπως η αυξανόμενη συγκέντρωση των αγορών, η πτώση των δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων που θα ενίσχυαν την παραγωγικότητα, οι υστερήσεις από την οικονομική ύφεση που σαφέστατα επιρρεάζουν περισσότερο τα πτωχά τμήματα των πληθυσμών.

Παρά τις συνεχιζόμενες συζητήσεις οι ανισότητες συνεχίζονται και μας προκαλούν και προσκαλούν να σκεφτούμε λύσεις βιώσιμες για μεγαλύτερες μερίδες πληθυσμών. Οι χώρες τα τελευταία 40 χρόνια οι χώρες αγκάλιασαν τον φιλελευθερισμό, την παγκοσμιοποίηση και την τεχνολογία χωρίς να δώσουν την δέουσα προσοχή στις αρνητικές επιπτώσεις που είχαν στο εργατικό δυναμικό και την κατανομή του εισοδήματος.  Μήπως θα έπρεπε να εστιάσουμε σήμερα τις πολιτικές μας στην αντιμετώπιση των παραγόντων που θα μπορούσαν να μας οδηγήσουν στην αύξηση της παραγωγικότητας χωρίς να χάσουμε την οικονομική  μεγέθυνση που όλοι επιδιώκουμε;

Παραθέτουμε τέσσερεις πολλά υποσχόμενους τομείς παρέμβασης που θα μπορούσαν να μειώσουν τις ανισότητες παράλληλα με την μεγέθυνση:

1. Περισσότερες ίσες ευκαιρίες

Η ανισότητα στις ευκαιρίες, στα εισοδήματα και στην οικονομική μεγέθυνση σχηματίζουν μια κυκλική σχέση. Πολιτικές για την οικογένεια όπως γονική άδεια, πρόσβαση σε ποιοτικούς παιδικούς σταθμούς, ισότιμη πρόσβαση σε ποιοτικά εκπαιδευτικά ιδρύματα, ισότιμη πρόσβαση σε ποιοτικό σύστημα υγείας, αξιοκρατικές διαδικασίες για πρόσβαση στην αξιοπρεπή εργασία, δίκτυα κοινωνικής ασφάλειας, τα οποία θα λειτουργούν ως καταφύγιο στα νοικοκυριά που παροδικά θα πιεστούν, θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βάση για μια δικαιότερη και πλέον ευημερούσα κοινωνία.  Μέχρι σήμερα έχουμε αρκεστεί σε υποσχέσεις, επιδοματικές πολιτικές και νεποτισμούς.   Το 2020 ας πραγματοποιήσουμε συστηματικά αυτά που υποσχεθήκαμε.

2. Ενίσχυση του Υγιούς Ανταγωνισμού

Ισχυρότερη επιβολή των αντιμονοπωλιακών πολιτικών και μείωση των εμποδίων εισόδου στην αγορά παραμένουν σημαντικές αναξιοποίητες προτάσεις παρόλο που δεν είναι καθόλου καινούργιες. Με τη χρήση της τεχνολογίας μπορούμε να μειώσουμε τα εμπόδια, χωρίς να περιοριστεί η καινοτομία, και η προσοχή μας να μετατοπιστεί από την εναρμόνιση των τιμών στην αντιμετώπιση των ευρύτερων κοινωνικο-οικονομικών επιδράσεων από την τεχνολογία.  Έτσι τα οφέλη θα είναι για όλους, γιατί η αιεοφορία επιτυγχάνεται μόνο μέσα από αμοιβαία επικερδείς λύσεις.  Οι στόχοι «Ευρώπη 2030» μας θυμίζουν την κατεύθυνση.

3. Επικαιροποίηση των φορολογικών συστημάτων

Τόσο η σύνθεση όσο και η αρχιτεκτονική των φορολογικών συστημάτων πρέπει να στοχεύουν στην κοινωνική προστασία.  Στοχεύοντας στην αποκατάσταση μεγαλύτερης προοδευτικότητας (φορολογικοί συντελεστές σε σχέση με τα εισοδήματα) επιτυγχάνουμε μία ισότιμη κατανομή του εισοδήματος χωρίς μεγάλο αρνητικό αντίκτυπο στην οικονομική δραστηριότητα και στην παραγωγικότητα.  Όσον αφορά δε την φορολόγηση των εταιρειών, οι όποιες λύσεις θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους την πολυπλοκότητα της αρχιτεκτονικής της διεθνούς φορολογίας, την αυξανόμενη σημασία των άυλων παγίων και της ψηφιακής οικονομίας τα οποία (όλα μαζί) επιτρέπουν μεγαλύτερη μεταβίβαση κερδών.   Ας θυμόμαστε ότι είναι σημαντικός ο φόρος όλων των παραγόντων της οικονομίας ανεξαρτήτως μεγέθους.

4. Ενίσχυση των επενδύσεων ενδυνάμωσης της ανταγωνιστικότητας

Οσο μειώνεται η αποτελεσματικότητα της νομισματικής πολιτικής τόσο η δημοσιονομική χαλάρωση, οι στοχοθετημένες φορολογικές ή μη πολιτικές φιλικές προς τις επενδύσεις, που ενισχύουν την παραγωγικότητα στις υποδομές, στην παιδεία και στην καινοτομία θα μπορούσαν να αναζωπυρώσουν την αύξηση την παραγωγικότητας, να υποστηρίξουν την απασχόληση και να αυξήσουν τη συνολική ζήτηση.

Το 2020 είναι ήδη εδώ. Απαιτεί, και αυτό όπως όλα τα προηγούμενα άλλωστε, ηγεσίες (και στην αγορά και στην πολιτεία και στον ακαδημαϊκό τομέα)  που να μπορούν να ανταποκριθούν επάξια στις προκλήσεις των καιρών, που δεν είναι και λίγες.

Οι οιωνοί είναι ιδιαίτερα ευνοϊκοί αλλά ο χρόνος τρέχει αμείλικτος. Και μαζί του τρέχουν και οι επιτυχημένες οικονομίες.  Το μόνο που έχουμε να κάνουμε εμείς είναι να συνεχίσουμε αυτά που ξεκινήσαμε. Σίγουρα θα τα πάμε καλύτερα, γιατί όλο και λιγότεροι έχουν την αλλαζονική αυταπάτη ότι όλα θα ξαναγίνουν όπως πριν.  Το ποτάμι κυλάει μόνο προς τα εμπρός και όλα έχουν τη δυνατότητα να αλλάξουν και να γίνουν ακόμη καλύτερα!

Πυξίδα μας η Ανταγωνιστικότητα!

 

Δρ Βενετία Κουσία

Γενική Διευθύντρια

Συμβούλιο Ανταγωνιστικότητας της Ελλάδας

 

Το άρθρο δημοσιεύτηκε και στο www.capital.gr